Thống kinh nguyên phát khác gì so với thứ phát?

Thong kinh nguyen phat, và thong kinh thứ phát đều dùng để chỉ hiện tượng dau bung kinh ở phụ nữ khi đến thời kỳ kinh nguyệt, bệnh này gây ảnh hưởng đế khả năng học tập cũng như sinh hoạt hàng ngày của chị em, đôi khi nó lại là biểu hiện của một số bệnh khác như lac noi mac tu cung, u xơ tử cung, u nang buong trung,…

Thong kinh nguyen phat khác gì so với thứ phát (ảnh minh họa)

Thong kinh nguyen phat, và thống kinh thứ phát có tên gọi chung là thong kinh, chúng được phân biệt như thế là bởi vì những lý do sau:

Thong kinh nguyen phat hay còn gọi là thong kinh vô căn, là đau bụng khi hành kinh của một chu kì kinh có phóng noãn, nhưng khám không tìm thấy một nguyên nhân thực thể nào. Thong kinh thường xuất hiện sớm vào lúc dậy thì, ngay sau nhưng lần có kinh đầu tiên trong đời, đó là do căng thẳng thần kinh khi thấy kinh mà chưa hiểu biết, hoặc đã bị ảnh hưởng bởi hiện tượng dau bung kinh của những người xung quanh, trong những năm sau Thong kinh có thể nặng lên. Phần lớn phụ nữ đều bị Thong kinh nguyen phat . Độ tuổi có tỉ lệ mắc chứng này cao nhất là thanh thiếu niên kế đến là những người dưới 30 tuổi, tuy nhiên có nhiều người bị thong kinh thường xuyên cho đến lúc mãn kinh.

Đau bụng trong thong kinh nguyen phat  là đau trằn bụng dưới, đau dữ dội từng cơn, kiểu đau co rút, đau lan ra sau lưng hay mặt trong đùi. Đau thường xuất hiện trước khi có kinh vài giờ hoặc ngay khi bắt đầu thấy kinh, kéo dài một vài ngày và có thể kèm theo buồn nôn, ngất xỉu, tiêu chảy, đau đầu và sốt.

Cơ chế đau trong Thong kinh nguyen phat được giải thích như sau: các tế bào nội mạc tử cung tiết ra prostaglandin và các chất chống viêm khác. Vào cuối chu kì kinh, do thay đổi nồng độ hormone sinh dục nên prostaglandin được tiết ra nhiều hơn. Người ta thấy rằng, những phụ nữ thong kinh, nồng độ prostaglandin cao hơn bình thường. Prostaglandin làm tử cung co thắt. Tử cung co thắt gây siết chặt mạch máu tử cung làm cho các tổ chức thiếu oxy vì không đủ máu nuôi, lớp nội mạc hoại tử và tróc ra. Đau trong thong kinh nguyen phat chính là do co thắt tử cung và do thiếu oxy. Ngoài đau bụng, prostaglandin còn gây triệu chứng đau đầu, buồn nôn, nôn, và tiêu chảy.

Trong thong kinh nguyen phat, khám phụ khoa không phát hiện một dấu hiệu đặc biệt nào.

Thống kinh thứ phát là thống kinh có nguyên nhân hay bệnh lý cụ thể nào đó. Triệu chứng đau bụng trong thống kinh thứ phát giống như thong kinh nguyen phat nhưng đau thường xuất hiện trước khi có kinh cả tuần, đau kéo dài hơn đến khi không còn thấy kinh và có thể đau vào các thời điểm khác trong tháng. Thống kinh thứ phát thường xuất hiện muộn sau nhiều chu kì, nhiều năm không thống kinh, độ tuổi thường bị là 30 - 40.

Các nguyên nhân thực thể trong thống kinh thứ phát thường là lạc nội mạc tử cung, viêm tử cung, u xơ tử cung, polyp tử cung, ung thư tử cung, đặt vòng tránh thai, chít hẹp lỗ tử cung, dính nội mạc tử cung, tử cung dị dạng, u hoặc u nang buồng trứng, vòng tránh thai.

Cơ chế đau trong thống kinh thứ phát tùy theo bệnh lý mà khác nhau. Một phần trong cơ chế đau cũng tương tự như Thong kinh nguyen phat là do prostaglandin.

Để chẩn đoán xác định bệnh lý gây thống kinh thứ phát, người bệnh cần phải khám phụ khoa, siêu âm, soi ổ bụng, soi buồng tử cung, chụp cộng hưởng từ MRI...

Điều trị bệnh này như thế nào?

Đối với các cô gái mới có kinh lần đầu, cần được người lớn như: bà, mẹ, chị gái, cô, dì, cô giáo, bạn gái... đã có kinh nghiệm chăm sóc, giải thích cặn kẽ về sinh lý và vệ sinh kinh nguyệt, cần phải biết rằng kinh nguyệt không phải là bệnh mà chỉ là một hiện tượng sinh lí bình thường của người phụ nữ.

Điều trị chung cho cả thong kinh nguyen phat và thống kinh thứ phát là điều trị triệu chứng đau bằng các loại thuốc giảm đau chống viêm không có steroid như: naproxen, ibuprofen, ketoprofen... Thuốc có tác dụng làm ức chế tổng hợp prostaglandin, làm giảm co thắt tử cung, giảm lượng máu kinh. Các thuốc này nên uống trước hoặc ngay khi bắt đầu thấy kinh, uống trong 2 - 3 ngày. Những phụ nữ bị đau dạ dày tá tràng có thể dùng loại kháng viêm không có steroid ức chế COX-2 như meloxicam 7,5mg ngày uống 1 lần.

Đối với trường hợp đau dạ dày tá tràng và thống kinh mức độ nhẹ có thể dùng thuốc giảm đau thông thường, không có tác dụng ức chế prostaglandin như paracetamol (viên 500mg). Có thể dùng hormone sinh dục như thuốc tránh thai để giảm đau, tuy nhiên, việc dùng thuốc này cần phải khám phụ khoa và phải có sự theo dõi của bác sĩ sản khoa. Cơ chế tác dụng của thuốc là ức chế sự rụng trứng và giảm nồng độ prostaglandin, làm giảm co thắt tử cung, làm giảm đau khi có kinh.

Giảm đau khi bị thống kinh?

Tắm rửa hàng ngày bằng nước nóng vì nước nóng làm tử cung giảm co thắt nên giảm đau. Tương tự, chườm nóng vùng bụng dưới giúp giảm đau.

Xoa bóp vùng bụng dưới hoặc lưng, châm cứu, ấn huyệt, kích thích thần kinh bằng điện cực qua da, kéo nắn cột sống... đều có tác dụng giảm đau.

Thể dục đều đặn hàng ngày làm giảm nồng độ estrogen (một hormone sinh dục nữ). Người ta thấy rằng những phụ nữ tập thể dục thường xuyên ít đau bụng kinh hơn những phụ nữ khác. Các bài tập aerobic, đi bộ, chạy bộ, đạp xe có thể giảm đau. Việc tập thể dục như vậy giúp ức chế prostaglandin hay là tăng phóng thích morphin nội sinh giúp giảm đau. Trong những ngày hành kinh, nếu thấy mệt mỏi thì nên nghỉ ngơi hợp lí.

Ăn uống đầy đủ, ít thịt và chất béo, đặc biệt bổ sung các chất như ma-nhê, kẽm, acid béo omega-3, vitamin B1 (100mg/ngày), vitamin B6 (200mg/ngày), vitamin E (400UI/ngày). Vitamin E uống 2 ngày trước và 3 ngày sau khi có kinh, cần chú ý là vitamin E có thể gây ra hành kinh kéo dài.

Không uống cà phê, không uống rượu vì rượu làm đau kéo dài, không hút thuốc lá và tránh môi trường có khói thuốc lá.

 Sưu tầm

Read More

Đau bụng kinh những điều cần biết

Dau bung kinh là hiện tượng đau bụng dưới khi đến chu kỳ kinh nguyệt. Dau bụng kinh không những chỉ gây khó chịu cho chị em như đau lưng, đau tuyến vú, đau đầu, mệt mỏi mà có nhiều khi còn gây nôn ọe, toát mồ hôi, chân tay buồn rủi, hoa mắt, chóng mặt, thậm chí có người bị ngất phải nhập bệnh viện.

Đau bụng kinh (ảnh minh họa)

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân chính dẫn đến dau bung kinh là sự giải phóng hoóc môn prostaglandin. Loại hoóc môn đặc biệt này khiến co bóp cổ tử cung trong suốt chu kỳ, đó cũng là lý do vì sao đôi lúc cơn dau bung kinh có điểm tương đồng với cơn chuột rút. Không những vậy, prostaglandin còn khiến các mạch máu cung cấp máu cho cổ tử cung co bóp, dẫn đến cơn đau. Những bạn gái có cơn dau bung kinh dữ dội có lượng hoóc môn tiết ra nhiều hơn bình thường, khiến cổ tử cung và các mạch máu co bóp mạnh hơn.

Phân loại dau bung kinh.  

Dau bung kinh hay còn gọi là thống kinh được phân làm 2 loại: thong kinh nguyen phat và thống kinh thứ phát.

Thong kinh nguyen phat: Thường gặp ở các bạn nữ mới dậy thì và kéo dài trong 3 năm.
 - Do cơ năng sinh dục thường gặp ở những người có tổn thương ở bộ phận sinh dục, cổ tử cung quá  hẹp, tử cung co thắt quá mức, vị trí tử cung không bình thường.
 - Do các viêm nhiễm, nhiễm khuẩn ở tử cung, do dị tật bẩm sinh ở bộ phận sinh dục.

Thống kinh thứ phát: Sau 3 năm "chịu khổ" có chu kỳ mà bạn vẫn còn bị đau.
 - Do những cản trở cơ học làm kinh nguyệt không ra được dễ dàng.
 - Do các khối u sinh dục, u xơ dưới niêm mạc, lac noi mac tu cung,...

Điều trị bệnh

Do cơ thể mỗi có điểm khác biệt nhau. Prostaglandin gây đau nhiều hay ít lại phụ thuộc vào chất cảm thụ đặc hiệu (receptor). Nếu chất cảm thụ đặc hiệu nhạy cảm thì bạn sẽ bị đau ghê gớm, đau quằn quại, đau tái mặt, vã mồ hôi. Nếu chất thụ cảm tiếp nhận kẻ gây đau một cách hững hờ thì cảm nhận thấy sự co thắt, bụng dưới hơi nặng, cái đau chỉ thoáng qua, vì thế để điều trị dau bung kinh cần phải hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh để xử lý. Một số ít trường hợp phải giải quyết bằng ngoại khoa, do cấu trúc dị thường của bộ phận sinh dục hoặc do các khối u cần phẫu thuật để loại bỏ. Còn đa số các trường hợp thường được điều trị nội khoa, chăm sóc bệnh nhân chu đáo và điều trị bằng thuốc.

Sau đây là một số biện pháp giảm đau chị em có thể tham khảo: 

Chế độ ăn uống:

-       Ăn thực phẩm có hương vị chua, ăn nhiều trái cây và rau quả.

-       Sữa hoặc sữa chua.

-       Uống nhiều nước.

-       Không uống cà phê, chè,... các nước uống có chứa cafein.

Chế độ sinh hoạt:

-       Tắm muối khoáng.

-       Giữ ấm cơ thể, tập thê dục.

-       Xoa (massage) nhẹ nhàng vùng bụng dưới.

-       Vệ sinh vùng kín sạch sẽ.

Read More

Một số nguyên nhân gây vô sinh mọi người cần lưu ý

Chua vo sinh như thế nào có lẽ luôn là những thắc mắc được quan tâm nhiều nhất hiện nay, khoa học kỹ thuật phát triển vì thế các nhà khoa học y học đã khám phá được gốc rễ của vô sinh, để từ đó đưa ra các biện pháp chua vo sinh hợp lý, giúp đem lại hạnh phúc cho những cặp vợ chồng hiếm muộn.

Chua vo sinh như thế nào (ảnh minh họa)

Nguyên nhân gây vô sinh được xác định rõ ràng, có thể do người vợ hoặc người chồng hoặc do cả hai chứ không riêng gì nữ giới, vì thế trước khi đi đến quyết định chua vo sinh bằng phương pháp nào đi nữa thì cũng cần phải xác định rõ ràng nguyên nhân do đâu, để từ đó kịp thời đưa ra biện pháp chua vo sinh hiệu quả và sớm nhất.

Nguyên nhân gây vô sinh ở nữ

- Do âm đạo: âm đạo có cấu trúc bất thường như âm đạo chỉ có một phần, âm đạo có vách ngăn hoặc do màng trinh quá dày nên không bị thủng sau khi giao hợp.

- Do cổ tử cung: Cổ tử cung có cấu tạo bất thường như lỗ cổ tử cung quá hẹp hay cổ tử cung bị chít hẹp do đốt điện hoặc sẹo do cắt polipe, cổ tử cung không ở vị trí trung gian mà bị nghiêng ra trước hoặc nghiêng ra sau, chất nhầy cổ tử cung quá đặc ngăn cản sự di chuyển của tinh trùng qua lỗ cổ tử cung.

- Do tử cung: Tử cung giữ vai trò là nơi làm tổ của phôi sau khi thụ tinh nhưng do có sự bất thường của tử cung nên trứng noãn không thể làm tổ được. Vô sinh thường gặp ở những người không có tử cung, tử cung kém phát triển, tử cung dị dạng, tử cung có vách ngăn; dính buồng tử cung do hậu quả của việc nạo hút thai hay do bệnh lao sinh dục...

- Do vòi tử cung: Vòi tử cung có cấu tạo bất thường như dị dạng hay không có vòi tử cung, tắt lòng vòi do các bệnh lý như lạc nội mạc tử cung, nhiễm khuẩn thường gặp là do bệnh lậu và Chlamydia trachomatis. 

- Do buồng trứng: Buồng trứng với những bất thường như không có buồng trứng hoặc buồng trứng kém phát triển, buồng trứng không phóng noãn do dùng thuốc tránh thai, không phóng noãn do buồng trứng đa nang…

- Do các yếu tố khác: Chẳng hạn do nội tiết với các bệnh lý như suy tuyến yên hoặc u tuyến yên dẫn đến hoặc rối loạn chế tiết hormone hướng sinh dục, u tuyến thượng thận; thiểu năng, cường tuyến giáp, tăng prolactin huyết hoặc do sang chấn tinh thần nên lãnh cảm, sợ hãi quá mức nên từ chối sinh hoạt tình dục, suy dinh dưỡng làm rối loạn sản xuất hormone; các bệnh mạn tính làm giảm khả năng sinh hoạt tình dục, không phóng noãn, tần suất giao hợp dưới ba tuần một lần. Thụt rửa âm đạo, dùng các chất bôi trơn làm tinh trùng chết hoặc bị suy yếu, ngoài ra khi chị em mắc một số bệnh như lac noi mac tu cung, u xơ tửcung, u nang buong trung mà khồng được phát hiện sớm và điều trị cũng rất có thể dẫn đến tình trạng vô sinh này.

Vì thế chị em cần phải thường xuyên thăm khám sức khỏe định kỳ phát hiện bệnh kịp thời tránh tình trạng phải chua vo sinh vừa tốn kém, vừa tốn nhiều thời gian và tiền của.

Nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới

Để trứng có thể thụ tinh được, nhất thiết phải có sự phối hợp giữa trứng và tinh trùng mà tinh trùng là do quá trình giao hợp và phóng tinh từ nam giới. Do đó nếu trứng không thụ tinh được là do số lượng và chất lượng tinh trùng phóng ra trong mỗi lần sinh hoạt tình dục không được đầy đủ. Tinh trùng được sản xuất từ tinh hoàn, như vậy rõ ràng nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới hoàn toàn do những bất thường của tinh hoàn, bao gồm:

- Không sản xuất được tinh trùng: thường gặp ở những người mắc các bệnh lý như hội chứng suy sinh dục tiên phát, suy tuyến yên, u tuyến yên, tăng prolactin máu…

- Do những bất thường của tinh hoàn như không có tinh hoàn hoặc do các bệnh lý suy thận, các bệnh lý về gan bệnh, viêm nhiễm sinh dục do Chlamydia, lậu hoặc Chlamydia, tinh hoàn ẩn, giãn tĩnh mạch tinh hoàn, xoắn tinh hoàn.

Khi đi khám và chua vo sinh, cần khám cả hai vợ chồng chứ không riêng gì người vợ hay người chồng vì nếu chỉ khám một trong hai người thì sẽ làm chậm cơ hội để điều trị. Trên thực tế cho thấy các cặp vợ chồng đưa nhau đi khám, chua vo sinh sẽ làm tăng và gắn kết tình cảm của họ. Đứa con sinh ra là thành quả, công sức của cả hai vợ chồng nên đứa trẻ sẽ càng được yêu quý hơn.

Read More