B
ệnh thống phong hay còn gọi là benh gut là bệnh khớp thường gặp ở đàn ông, bệnh này gây
đau đớn và gây khó chịu cho người bệnh trong cuộc sống hàng ngày
|
Bệnh thống phong (ảnh minh họa) |
B
ệnh thống
phong xảy ra do s
ự chuy
ển hóa purin b
ị
r
ối lo
ạn. Chuy
ển hóa này giúp c
ơ th
ể phân
h
ủy các axit nucleic nhân
các t
ế bào b
ị già ch
ết. S
ản
ph
ẩm c
ủa quá trình này là axit uric. Axit
uric có trong máu v
ới n
ồng đ
ộ bình th
ường
là 3 – 5 mg/100ml. Khi bị
tang axit uric mau thì s
ẽ t
ạo s
ự
l
ắng đ
ọng c
ủa axit uric d
ưới
d
ạng tinh th
ể mu
ối Natri urat
ở
s
ụn, x
ương, kh
ớp ho
ặc th
ận.
Lúc đó b
ệnh s
ẽ bi
ểu hi
ện
ra ngoài. Axit uric đ
ược
th
ận bài ti
ết ra n
ước ti
ểu.
Do đó, hai y
ếu t
ố chính làm axit uric tăng là tăng
s
ản xu
ất axit uric (nh
ư ch
ế đ
ộ ăn giàu purin, hi
ện
t
ượng tăng phá h
ủy t
ế bào trong b
ệnh
ác tính hay ch
ấn th
ương…) gi
ảm bài xu
ất axit uric (y
ếu th
ận, m
ột
s
ố thu
ốc nh
ư aspirin, vitamin C
ho
ặc r
ượu…)
Bệnh
khởi phát tự nhiên hoặc sau khi có những yếu tố
thuận lợi như chấn thương, say rượu, dùng thuốc lợi tiểu
(nước mát), phẫu thuật, cảm
cúm, gắng sức… Khớp đau thường
là khớp bàn ngón của ngón chân cái, cổ chân, gót chân hay khuỷu. Đôi khi là các khớp khác như gối bàn tay. Đặc điểm là chỉ
đau một khớp. Khớp đau dữ
dội khiến người bệnh
không thể cử động được.
Khớp sưng đỏ giống như bị sưng mủ. Cơn đau kéo dài 1 – 2
tuần nếu không điều trị. Xét nghiệm
máu thấy axit uric tăng
cao trên 7 mg/100ml. Chẩn
đoán xác định bằng cách lấy dịch khớp
đi soi sẽ thấy các tinh thể muối urat.
Cơn đau sau đó sẽ
tái phát, đôi khi ở vị trí khác. Trên cơ thể xuất hiện
các khối u mềm, căng gọi là tophi, trong có chứa chất bột
trắng như phấn, đó là muối Natri urat. Các khối u này có thể bị vỡ
ra tạo thành các ổ loét rất khó điều
trị cho lành. Đôi khi làm
độc có thể gây hoại tử
chi hay đe dọa tính mạng. Đối với
bệnh thống phong, người ta e ngại những biến
chứng của nó gây ra trên khớp và thận hơn cả cơn đau kịch phát bởi vì đó là những tổn thương không hồi
phục được. Chẳng hạn
với khớp, nó làm hư mặt khớp và bao khớp.
Do đó người bệnh cử động
hay đi lại sẽ bị đau mà không có thuốc nào chữa
khỏi trừ phi mổ chỉnh
hình hoặc thay khớp giả. Trên thận,
muối urát sẽ tạo thành sỏi
thận. Hậu quả là gây ra suy thận
cùng với các biến chứng của
nó. Bệnh thống phong làm người ta đau khổ vì những cơn đau, tàn phế
vì hư khớp xương, mòn mỏi vì suy thận. Vì thế cần được
phát hiện sớm để điều
trị trước khi có biến chứng.
Điều
trị
bệnh
thống
phong: cần phải phối hợp
nhiều biện pháp đồng bộ. Nếu
chỉ biết thuốc men thì chắc
chắn sẽ không được hiệu quả.
Chế
độ
ăn uống
- Hạn
chế ăn những loại thức
ăn giàu purin như phủ tạng động vật,
(gan, thận, não…) các loại đậu, thịt
tươi đỏ… Một chế độ
ăn thiếu thốn sẽ giúp làm giảm
axít uric trong máu, đặc
biệt đối với những
bệnh nhân không thể uống thuốc
điều trị.
- Bỏ hẳn đồ uống
có cồn như rượu, bia, nước trái cây lên men… vì cồn làm giảm bài tiết axít uric qua thận, không nên uống các loại nước có tính lợi
tiểu như nước ngọt có gas, trà, cà phê, nước mát nấu
từ thực vật (rau má, mía lau rễ tranh…) vì nó có cơ chế làm
giảm bài tiết axít uric qua nước tiểu.
- Không tự
ý sử dụng một số
loại thuốc sau: thuốc lợi tiểu,
Aspirin, Vitamin C, thuốc
kháng lao, Theophyline, Methyldopa.
- Những
loại thức ăn và thuốc kể trên có thể
gây ra các cơn đau kịch
phát và làm bệnh tiến triển xấu
đi.
Chế
độ
nghỉ
ngơi
- Trong cơn đau tuyệt
đối để khớp nghỉ
ngơi bởi vì
sự vận động làm phóng thích nhiều hơn các tinh thể
muối urát vào trong khớp. Hậu quả
là khớp sưng đau nhiều hơn. Tốt nhất là nằm
nghỉ hoặc bất động
bằng nẹp hay bột.
- Ngoài cơn đau cần
phải có chế độ lao động
và sinh hoạt thích hợp với tình trạng
của khớp đau. Nếu làm quá sức sẽ làm khớp
mau hư hơn.
- Chú ý không nên chườm
nóng vì nó sẽ làm cơn đau tăng lên. Ngược lại đắp
lạnh nhiều khi làm giảm đau rõ rệt.
Chế
độ
thuốc
điều
trị
Có hai nhóm thuốc
chủ yếu trong điều trị thống
phong.
1/ Cắt
cơn đau cấp
tính
- Kháng viêm NSAID: giảm
đau cấp thời của tình trạng
viêm hoạt mạc cấp tính.
- Colchicine (Colchimax): đây là thuốc điều
trị kinh điển cho cơn đau thống phong cấp. Gần đây, người
ta thấy hiệu quả của
nó kém hơn NSAID. Hơn nữa, nó
còn gây tác dụng phụ như tiêu chảy, buồn nôn làm người
bệnh rất khó chịu.
2/ Giảm
nồng
độ
axit uric:
- Allopurinol (Zyloric): làm giảm sản
xuất axit uric. Vì đây là
thuốc uống dài ngày nên cần chú ý tác dụng phụ của
nó như làm giảm
bạch cầu hạt…
- Probenecid: tăng thải
trừ axit uric qua nước tiểu. Vì thế
có thể làm tăng nguy cơ sỏi thận do lắng
đọng tinh thể muối urát.
3/ Một
số
thuốc
khác:
- Corticoid chích tại
chỗ: khi sưng nhiều hoặc không uống
được các thuốc khác được.
- Prednisone và ACTH: dùng trong các trường hợp nặng
đau nhiều khớp.
- Griseofulvin: đôi khi khá hiệu
quả trong cơn đau cấp.
- Sulfinpyrazone: tăng thải
trừ axit uric qua thận. Thuốc có nhiều
tác dụng phụ nên ngày nay ít dùng.
Tóm lại,
chiến lược điều trị
là cắt cơn đau cấp bằng thuốc,
nghỉ ngơi cho khớp, loại trừ
các yếu tố nguy cơ trong ăn uống và thuốc men. Sau đó, dùng thuốc làm giảm nồng độ
axit uric trong máu, chế
độ ăn uống kiêng thích hợp. Các bài tập VLTL cho khớp đau.
Nh
ư v
ậy, m
ột ch
ế đ
ộ
ăn đi
ều đ
ộ, nhi
ều rau qu
ả
s
ẽ giúp chúng ta tránh đ
ược căn b
ệnh th
ống phong nguy hi
ểm.
bệnh khác